قانون دابلین

قانون دوبلین، رقصی ناآرام در پناهگاه اروپا است. قانونی که در سال 1997 با هدف ساماندهی سیل پناهجویان به تصویب رسید، اما به جای نغمه‌ای از صلح و همدلی، به چالشی برای انسان‌های دردمند تبدیل شد.

فیلتری نامرئی

تصور کنید از جنگی خانمان‌سوز گریخته‌اید، از دریای طوفانی عبور کرده‌اید و در نهایت به دروازه‌های اروپا رسیده‌اید. اما به جای آغوش گرم، با قانونی به نام دوبلین روبرو می‌شوید. این قانون حکم فیلتری نامرئی را دارد که شما را به اولین کشوری که وارد آن شده‌اید، هدایت می‌کند. گویی سرنوشت انسان‌ها در گرو مرزهایی بی‌جان رقم می‌خورد.

مسیری پرچالش

فرض کنید در ایتالیا به ساحل نجات می‌رسید، اما آرزوی شما برای زندگی در آلمان، با قانون دوبلین نقش بر آب می‌شود. شما را به ایتالیا باز می‌گردانند، جایی که شاید زبان، فرهنگ و شرایط زندگی با انتظارات شما همخوانی نداشته باشد. مسیری پرچالش و گاه ناامیدانه که روح و روان پناهجویان را آزار می‌دهد.

نقض حقوق انسانی

منتقدان قانون دوبلین، آن را ناقض حقوق انسانی می‌دانند. آنها می‌گویند این قانون حق انتخاب پناهجویان را سلب می‌کند و آنها را در شرایطی نامطمئن و گاه ناامن رها می‌کند. خانواده‌ها از هم جدا می‌شوند، کودکان در معرض خطر قرار می‌گیرند و پناهجویان در بلاتکلیفی و اضطراب غرق می‌شوند.

استثنائات قانون

قانون دوبلین، مانند هر قانونی، استثنائاتی هم دارد. کودکان زیر 18 سال بدون سرپرست، همسران پناهندگان و افرادی که در شرایط اضطراری هستند، از این قانون مستثنی هستند. اما این استثنائات، شامل حال بسیاری از پناهجویان نمی‌شود و آنها را در چارچوب قوانینی سختگیرانه قرار می‌دهد.

کشورهای عضو قانون دوبلین

قانون دوبلین، توافقنامه‌ای بین ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا و ۴ کشور دیگر است که مسئولیت بررسی درخواست پناهندگی افراد را بر عهده دارند. این کشورها به عنوان کشورهای دوبلین شناخته می‌شوند. کشورهای عضو اتحادیه اروپا که عضو قانون دوبلین هستند عبارتند از: * اتریش * بلژیک * بلغارستان * کرواسی * قبرس * جمهوری چک * دانمارک * استونی * فنلاند * فرانسه * آلمان * یونان * مجارستان * ایرلند * ایتالیا * لتونی * لیتوانی * لوکزامبورگ * مالت * هلند * لهستان * پرتغال * رومانی * اسلواکی * اسلوونی * اسپانیا * سوئد کشورهای خارج از اتحادیه اروپا که عضو قانون دوبلین هستند عبارتند از: * نروژ * ایسلند * سوئیس * لیختن اشتاین **توجه داشته باشید** کشور انگلستان پس از جدایی از اتحادیه اروپا و پس از ۳۱ دسامبر ۲۰۲۰، دیگر عضو قانون دوبلین نیست.

تفاوت قانون دوبلین ۲ و دوبلین ۳

قانون دوبلین، قراردادی بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا است که تعیین می‌کند کدام کشور باید درخواست پناهندگی یک نفر را بررسی کند. قانون دوبلین ۲ در سال ۲۰۰۳ تصویب شد و در سال ۲۰۱۴ قانون دوبلین ۳ جایگزین آن شد. قانون دوبلین ۳ تغییراتی در قانون دوبلین ۲ ایجاد کرد که به شرح زیر است: 1. مصاحبه با پناهنده‌ها: طبق قانون دوبلین ۳، پناهنده‌ها باید قبل از شروع فرآیند پناهندگی، با مقامات مسئول مصاحبه کنند. این مصاحبه باید قبل از هر مصاحبه دیگری در مورد فرآیند پناهندگی انجام شود. 2. حق اعتراض و درخواست تجدید نظر: طبق قانون دوبلین ۳، پناهنده‌ها حق دارند در صورت رد درخواست پناهندگی خود، اعتراض و درخواست تجدید نظر کنند. 3. کوتاه‌تر شدن زمان انتقال پناهنده به کشور دیگر: طبق قانون دوبلین ۳، زمان انتقال پناهنده به کشور مسئول بررسی درخواست پناهندگی باید کوتاه‌تر شود. در مجموع، قانون دوبلین ۳ تلاش کرده است تا حقوق پناهنده‌ها را بهبود بخشد و فرآیند پناهندگی را عادلانه‌ تر کند. توضیحاتی در مورد برخی از تغییرات: * مصاحبه با پناهنده‌ ها: این مصاحبه برای اطمینان از اینکه پناهنده‌ها از حقوق خود آگاه هستند و فرصت کافی برای بیان دلایل پناهندگی خود دارند، ضروری است. * حق اعتراض و درخواست تجدید نظر: این حق به پناهنده‌ ها این امکان را می‌دهد تا در صورت رد درخواست پناهندگی خود، دلایل خود را مجدداً بررسی کنند. * کوتاه‌تر شدن زمان انتقال پناهنده به کشور دیگر: این تغییر برای جلوگیری از اقامت طولانی‌مدت پناهنده‌ها در کشورهای عبوری و کمک به آنها برای شروع زندگی جدید در کشور مسئول بررسی درخواست پناهندگی صورت گرفته است.

نحوه بررسی درخواست پناهندگی براساس قانون دوبلین

مرحله اول: ثبت اطلاعات بیومتریک پس از اینکه شما در یکی از کشورهای عضو قانون دوبلین درخواست پناهندگی می‌کنید، اطلاعات بیومتریک شما، یعنی عکس و اثر انگشت، توسط دفتر حفاظت بین‌المللی (IPO) ثبت می‌شود. این اطلاعات در یک پایگاه داده اتحادیه اروپا به نام Eurodac ثبت می‌شود و تمامی کشورهای عضو قانون دوبلین به این اطلاعات دسترسی دارند. مرحله دوم: تعیین کشور مسئول بررسی درخواست زمانی که برای اولین بار درخواست پناهندگی خود را در یکی از کشورهای دوبلین ثبت می‌کنید، سازمان مربوطه تصمیم می‌گیرد که کشوری که در حال حاضر (کشور A) در آن حضور دارید به درخواست شما رسیدگی کند و یا کشور دیگری (کشور B) را مسئول رسیدگی به درخواست شما قرار دهد. شرایط تعیین کشور مسئول بررسی درخواست کشور مسئول بررسی درخواست پناهندگی بر اساس چه معیارهای تعیین می‌شود؟ 1. وجود اعضای خانواده در کشور دیگر: اگر شما یک خردسال بدون همراه هستید و یکی از اعضای خانواده شما (والدین، برادر/خواهر، عمو/خاله، پدربزرگ/مادربزرگ) به طور قانونی در یک کشور «دوبلین III» حضور دارد، این کشور مسئول بررسی درخواست شما است. 2. داشتن ویزا یا اجازه اقامت اخیر در کشور دیگر: اگر شما در یکی از کشورهای «دوبلین III» ویزا یا اجازه اقامت داشته‌اید و این ویزا یا اجازه اقامت منقضی شده است، اما هنوز در آن کشور حضور دارید، آن کشور مسئول بررسی درخواست شما است. 3. ورود به اتحادیه اروپا به طور منظم یا نامنظم: اگر شما به طور منظم (با ویزا یا اجازه اقامت) وارد اتحادیه اروپا شده‌اید، کشوری که از طریق آن وارد اتحادیه اروپا شده‌اید، مسئول بررسی درخواست شما است. انتقال پرونده به کشور مسئول بررسی درخواست اگر بنا به دلایلی، لازم باشد که کشور دیگری درخواست پناهندگی شما را بررسی کند، دفتر حفاظت بین‌المللی (IPO) پرونده شما را به کشور B ارسال می‌کند. کشور B باید ظرف مدت الی ۲ ماه پس از دریافت درخواست، پاسخ دهد. اگر کشور B در این بازه زمانی پاسخی ندهد، به این معنی است که مسئولیت درخواست شما را پذیرفته است و پرونده پناهندگی شما در این کشور بررسی خواهد شد. مرحله سوم: بررسی درخواست پناهندگی در کشور مسئول بررسی درخواست پس از اینکه کشور مسئول بررسی درخواست پناهندگی شما تعیین شد، پرونده شما در این کشور بررسی خواهد شد. این بررسی شامل مصاحبه با شما، بررسی مدارک و شواهد شما، و ارزیابی خطرات احتمالی بازگشت شما به کشور مبدأ شما است. نتیجه بررسی درخواست پناهندگی در پایان بررسی درخواست پناهندگی، یکی از سه نتیجه زیر ممکن است صادر شود: پذیرش درخواست پناهندگی: اگر پرونده شما پذیرفته شود، به عنوان پناهنده شناخته می‌شوید و از حق اقامت و حمایت در کشوری که درخواست پناهندگی خود را در آن ثبت کرده‌اید، برخوردار خواهید شد. رد درخواست پناهندگی: اگر پرونده شما رد شود، می‌توانید درخواست تجدیدنظر کنید. اگر درخواست تجدیدنظر شما نیز رد شود، ممکن است اخراج شوید. عدم تصمیم‌گیری در مورد درخواست پناهندگی: اگر کشور مسئول بررسی درخواست پناهندگی شما نتواند تصمیم‌گیری کند، پرونده شما به کشور دیگری ارجاع می‌شود.

نکات مهم

* شما حق ندارید کشوری را که دلایل پناهندگی شما را بررسی می‌کند را انتخاب کنید. * اگر شما درخواست پناهندگی خود را در یک کشور «دوبلین III» ثبت کرده‌اید و سپس به کشور دیگری سفر می‌کنید، ممکن است مجبور شوید به کشوری که درخواست پناهندگی خود را در آن ثبت کرده‌اید، بازگردید. نمونه‌ای از نحوه بررسی درخواست پناهندگی براساس قانون دوبلین: فرض کنید شما یک خردسال بدون همراه هستید که از افغانستان به اتحادیه اروپا پناهنده شده‌اید. شما در کشور یونان درخواست پناهندگی خود را ثبت می‌کنید. دفتر حفاظت بین‌المللی (IPO) بررسی می‌کند که آیا یکی از اعضای خانواده شما در یک کشور دیگر «دوبلین III» حضور دارد یا خیر. اگر مشخص شود که یکی از والدین شما در کشور آلمان به طور قانونی حضور دارد، آلمان مسئول بررسی درخواست پناهندگی شما خواهد بود. در این صورت، پرونده شما به آلمان منتقل می‌شود و در این کشور بررسی خواهد شد.

حقوق پناهجویان در فرآیند دوبلین

اگر شما به عنوان یک پناهجو وارد یکی از کشورهای عضو قانون دوبلین شوید، تحت این قانون دارای حقوق و مزایای مشخصی نیز خواهید بود. این حقوق و مزایا ممکن است با توجه به کشوری که در آن حضور پیدا می‌کنید، متفاوت باشد. در ادامه حقوقی که تحت قانون دوبلین برای پناهجویان در کشورهای آلمان، فرانسه و ایتالیا تعیین شده است را بررسی می‌کنیم. **حقوق پناهجویان در فرآیند دوبلین در فرانسه** 1. کمک هزینه پناهجویان: پناهجویان در فرانسه این حق را دارند که از کمک هزینه پناهجویان که توسط اداره مهاجرت فرانسه (OFII) پرداخت می‌شود، استفاده کنند. این کمک هزینه شامل هزینه‌های زندگی، مانند غذا، پوشاک، مسکن و مراقبت‌های بهداشتی است. 2. اقامت: پناهجویان در فرانسه این حق را دارند که در یک مرکز اقامتی یا هتل اسکان داشته باشند. این اسکان معمولاً به صورت موقت است و تا زمانی که وضعیت پناهندگی آنها مشخص شود، ادامه خواهد داشت. 3. مراقبت‌های بهداشتی: پناهجویان در فرانسه باید تحت پوشش مراقبت‌های بهداشتی همگانی قرار گیرند. این بدان معناست که آنها می‌توانند از خدمات درمانی رایگان یا با هزینه کم استفاده کنند. **حقوق پناهجویان در فرآیند دوبلین در آلمان** 1. کمک هزینه پناهجویان: پناهجویان در آلمان این حق را دارند که از کمک هزینه پناهجویان که توسط اداره مهاجرت آلمان (BAMF) پرداخت می‌شود، استفاده کنند. این کمک هزینه شامل هزینه‌های زندگی، مانند غذا، پوشاک، مسکن و مراقبت‌های بهداشتی است. 2. اقامت: پناهجویان در آلمان این حق را دارند که در یک مرکز اقامتی یا آپارتمان مسکونی اسکان داشته باشند. این اسکان معمولاً به صورت موقت است و تا زمانی که وضعیت پناهندگی آنها مشخص شود، ادامه خواهد داشت. 3. مراقبت‌های بهداشتی: پناهجویان در آلمان باید تحت پوشش مراقبت‌های بهداشتی همگانی قرار گیرند. این بدان معناست که آنها می‌توانند از خدمات درمانی رایگان یا با هزینه کم استفاده کنند. 4. آموزش و کار: پناهجویان در آلمان این حق را دارند که از آموزش و کار برخوردار شوند. آنها می‌توانند در مدارس و دانشگاه‌های آلمان تحصیل کنند و همچنین می‌توانند در مشاغل مجاز کار کنند. **حقوق پناهجویان در فرآیند دوبلین در ایتالیا** 1. کمک هزینه پناهجویان: پناهجویان در ایتالیا این حق را دارند که از کمک هزینه پناهجویان که توسط اداره مهاجرت ایتالیا (UNHCR) پرداخت می‌شود، استفاده کنند. این کمک هزینه شامل هزینه‌های زندگی، مانند غذا، پوشاک، مسکن و مراقبت‌های بهداشتی است. 2. اقامت: پناهجویان در ایتالیا این حق را دارند که در یک مرکز اقامتی یا آپارتمان مسکونی اسکان داشته باشند. این اسکان معمولاً به صورت موقت است و تا زمانی که وضعیت پناهندگی آنها مشخص شود، ادامه خواهد داشت. 3. مراقبت‌های بهداشتی: پناهجویان در ایتالیا باید تحت پوشش مراقبت‌های بهداشتی همگانی قرار گیرند. این بدان معناست که آنها می‌توانند از خدمات درمانی رایگان یا با هزینه کم استفاده کنند. 4. آموزش و کار: پناهجویان در ایتالیا این حق را دارند که از آموزش و کار برخوردار شوند. آنها می‌توانند در مدارس و دانشگاه‌های ایتالیا تحصیل کنند و همچنین می‌توانند در مشاغل مجاز کار کنند. شرایطی که قانون دوبلین شامل حال پناهجویان نمی‌شود قانون دوبلین، توافقنامه‌ای بین کشورهای اروپایی است که تعیین می‌کند کدام کشور مسئول بررسی درخواست پناهندگی یک پناهجو است. اما قانون دوبلین در برخی موارد شامل حال پناهجویان نمی‌شود. در این موارد، درخواست پناهندگی پناهجو تحت فرآیند دیگری بررسی می‌شود. این موارد عبارتند از: 1. کودکان زیر ۱۸ سال بدون سرپرست: اگر کودکی زیر ۱۸ سال به اروپا وارد شود و سرپرستی همراه او نباشد، قانون دوبلین شامل حال او نمی‌شود. در این صورت، درخواست پناهندگی کودک توسط کشوری بررسی می‌شود که در آن کودک بیشترین شانس برای یافتن سرپرستی را داشته باشد. 2. همسر پناهنده: اگر پناهنده‌ای در یکی از کشورهای اروپایی همسر داشته باشد، قانون دوبلین شامل حال او نمی‌شود. در این صورت، درخواست پناهندگی پناهنده توسط کشوری بررسی می‌شود که همسر او در آن اقامت دارد. 3. موارد اضطراری: اگر شرایط پناهجو به گونه‌ای باشد که امکان بازگشت او به کشور خود را نداشته باشد، قانون دوبلین شامل حال او نمی‌شود. در این صورت، درخواست پناهندگی پناهجو توسط کشوری بررسی می‌شود که در آن پناهجو بیشترین امنیت را داشته باشد. 4. مدت زمان رسیدگی به درخواست پناهندگی: اگر مدت زمان رسیدگی به درخواست پناهندگی بیش از حد تعیین شده باشد، قانون دوبلین شامل حال او نمی‌شود. در این صورت، درخواست پناهندگی پناهجو توسط کشوری بررسی می‌شود که در آن پناهجو بیشترین شانس برای یافتن حمایت را داشته باشد.

آینده‌ای روشن‌تر (احتمال لغو قانون دوبلین)

در سال 2023، زمزمه‌های لغو قانون دوبلین به گوش می‌رسد. کمیسیون اروپا پیشنهاد جایگزینی این قانون با قوانین جدیدی را مطرح کرده است که مسئولیت پناهجویان را عادلانه‌تر بین کشورها تقسیم می‌کند. این طرح، امیدی برای رهایی پناهجویان از رقص ناآرام دوبلین و گامی در جهت پناهگاهی امن‌تر در اروپا است. اما این فقط یک پیشنهاد است. هنوز مشخص نیست که آیا این رقص ناآرام به پایان خواهد رسید یا خیر. آینده قانون دوبلین در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، اما امید به آینده‌ای روشن‌تر، در دل پناهجویان و مدافعان حقوق بشر زنده است.